Dr Ladäärnescheff

Also, dr Ladäärnescheff isch villicht die wichtigscht Phersoon an dr Basler Fasnacht. Will d Ladäärne jo s schöönscht isch, wo s git. Und äär, ooder sii, also äär, isch dr Scheff drvoo. Daas häisst aaber nid, dass es alli glyych mache. Legendäär isch dr Ladäärnewäägeli-Strytt vo 1586, wo dr Ladäärnescheff vo de Veräingte Grossbasler Seibi-Bebbi-Begge, dr Joohann-Jakoob Büürschtebinder, zem Ladäärnescheff vo de n Olympische Rätz-Schnooge, em Joohann-Jakoob Biirschtebünder, gsäit het: «Du Duubel.» Dää Aaloos isch in d Gschicht yygange als die «nid gaanz soo böös Fasnacht». Gschtritte hänn si um d Aggslängi vo de Ladäärnewäägeli. Die vo de Veräingte Grossbasler Seibi-Bebbi-Begge het äi Meeter 19,5 ghaa. Die vo de n Olympische Rätz-Schnooge genau äi Meeter. Wo denn vyyl spööter z Basel d Drämmlischiine verlegt woorde sinn, het me sich füür e Spuurbräiti vo genau äim Meeter entschiide. Dr Lädäärnescheff vo de Veräingte Grossbasler Seibi-Bebbi-Begge vo 1586 het doodrmit noo mee als 300 Joor rächt griegt und d Ladäärne vo de n Olympische Rätz-Schnooge isch allewyyl in de Schiine hängge bliibe. Äimool hänn se zwäi bsoffeni Ladäärne-Schläipfer bis uff Blätzbums zooge. Wäge däm isch denn dr Lädäärnescheff vo de n olympische rätz-schnooge vo 1586 üübrigens 1906 noodrääglig uss dr Glygge n ussgschlosse woorde.

Gaanz anders isch es bii de n Uuralte vo de n Alte vo dr Ältischte Richtig: Bii iine wiird d Lambbe allewyyl no dräit. Ooder wie miir dr Ladäärnescheff vo de n Uuralte vo de n Alte vo dr Ältischte Richtig, dr Theofyyl Vischer-Grischt, im 1993 emool verroote het: «Miir dien draage losse. Aaber numme vo junge Männer, wo viaa Babbe n üüber 17 Generazioone uff d Hugenotte zruggzfiere sinn. Wie zum Byschbyyl s Della Aaasas. Ooder s Üsgüüls.» Diir gseend, ooni Ladäärnescheff goot an dr Basler Fasnacht nüt!

Dr Rossbollezämmewüscher

Also, dr Rossbollezämmewüscher isch villicht die wichtigscht Phersoon an dr Basler Fasnacht. Will me n uff dääne schöönschte Rossbölle, wo s git, ussrutsche kaa. Und äär, ooder sii, also äär, wüscht se wägg. Daas häisst aaber nid, dass es alli glyych mache. Legendäär isch dr Rossbolle-Strytt vo 1840 bim Stäinebäärg, wo dr Hambbe, Rossbollezämmewüscher bii dr Schääse «Die alte Schääse» zem Hansbbi, Rossbollezämmewüscher bii dr Schääse «Die ganz Fyyne n und Schööne», wo grad voornedraa gfaare n isch, gsäit het: «Du Duubel.» Dää Aaloos isch in d Gschicht yygange als die «gaanz, gaanz böös Fasnacht». Gschtritte hänn si drum, woo dass me d Rossbölle wäggwüscht: Zwüsche Rossfüüdle n und dr Schääse ooder eerscht wenn d Schääse verbyy isch. Läider het sällmool dr Hansbbi vo dr voordere Schääse n e Rossbolle verbasst. D Fasnacht 1840 isch jo, wie me wäiss, die kältischt gsii syt Menschegedängge; ooder villicht sogaar noo länger zrugg. D Rössbölle sinn nach 0,63 Sekunde biggelhaart gfroore gsii. D Schääse «Die alte Schääse» isch denn üüber dää vergässe Rossbolle drüüber gfaare und s het e weeneli ghölbberlet. d Schääse in dr Schääse «Die alte Schääse» het doorum mit em Hambbe gschumpfe, will si gmäint het, dr gfroore Rossbolle syyg vo äim vo iirne Ross gsii, und dr Hambbe hätt en grad noo n em Rossfüüdle solle wäggwüsche. Es isch ere nämlig bim Hölbberle s äinzig Dääfeli, wo si drbyy ghaa het, uss dr Hand gfalle. Und jetzt het si nüt me ghaa, zem de gläine Kinder aanezstregge und denn nid z gää.

Gaanz anderscht bim Hanspeter, Rossbollezämmewüscher bii dr Schääse «Yy giib euch nüt», wo miir im 1993 am Mittwuch uff dr Wettstäibrugg verroote het: «Duu hesch Rossbolle n an de Schue! Aaber soo, wie n er ussgseet, isch er vo letscht Joor.» Wie haa n yych mii gschämmt. Y haa soo ghofft, es syyg früsche vom glyyche Daag. Ooder weenigschtes vom Mäntig. Diir gseend, ooni Rossbollezämmewüscher goot an dr Basler Fasnacht nüt!

Dr Studänt im Glyggekäller

Also, dr Studänt im Glyggekäller isch villicht die wichtigscht Phersoon an dr Basler Fasnacht. Will e Glyggekäller jo s schöönscht isch, wo s git. Und äär, ooder sii, also äär, isch dr luschtigscht. Daas häisst aaber nid, dass es alli glyych mache. Legendäär isch dr Glyggekäller-Strytt vo 1923 biIm Dupf-Glubb, wo dr Migger Mäier, vulgo Halbschue, e luschtige Studänt uss Gläihüünige, zem Benediggt Rüüdisüüli, vulgo Biinlifigger, e luschtige Studänt uss Bümbliz, gsäit het: «Du Duubel.» Mieterligersyts wäär dr Rüüdisüüli zwoor e Saaresyy gsii, aaber wäge däm äimoolige Ussrutscher-Geen-Defäggt het s em halt nid zu de n Uuralte vo de n Alte vo dr Ältischte Richtig glängt. Scho wiider e Stammbaum versaut. Dää Aaloos isch in d Gschicht yygange als die «fascht böös Fasnacht». Gschtritte hänn si drum, weele mee aadätscht gsii isch und äinewääg luschtiger. Blööderwyys hänn bäidi no n e Fründin drbyy ghaa.

Gaanz anderscht biim Michi Gyysi, vulgo Aarschkabbe, e luschtige Studänt uss Buus, wo miir im 1993 im Basilisgge-Käller emool verroote het: «Wäisch, ‘sch gäil doo!» Und het denn no zer Fründin gsäit: „Gäll, ‘sch gäil doo?» Syy Stammbaum het, wie üüblig in Buus, gaar käini Äscht ghaa. Am gletschte het äär s gfunde, syyner Fründin und de n andere luschtige Studänte z bewyyse, dass äär dr luschtigscht isch. Vor allem wenn grad e Bangg in Käller koo isch. Waas jo au nid soo schwäär isch: Schliesslig beräitet sich dr luschtig Studänt au e joor uff dää Aaloss voor, und er macht s au scho syt mindeschtens 20 Joor. Mit eme n äifache «Zewöi!», eme sauglatte «luege! – loose!» ooder eme n yroonische «und jetzt no dr letscht!» het er dr Käller under Kontrolle ghaa. Noo dääre lange Broobezyt isch em au s «miir näämme no äin!» wie gaanz nadüürlig üüber d Libbe koo. Diir gseend, ooni luschtige Studänt goot an dr Basler Fasnacht nüt!

Dr Züürcher

Also, dr Züürcher isch villicht die wichtigscht Phersoon an dr Basler Fasnacht. Nääb em Schwoob. Will e Züürcher jo s schöönscht isch, wo s git. Und äär, ooder sii, also äär, isch s bescht Opfer füür d Bewooner vo de Waggiswääge. Daas häisst aaber nid, dass es alli glyych mache. Legendäär isch dr gläi Waggis-strytt vo 1751, wo dr Schambbedys uss Blootze vo de Schnäggepfännle-Woggis zem Mösjöö Dübõõ uss Haagedaal vo de Spaarsestächer-Woggis gsäit het: «Du Duubel.» Dää Aaloos isch in d Gschicht yygange als dr «Carneval des bêtes». Gschtritte hänn si drum, ob me n em Züürcher die fuul Orangsche, wo n er villicht griegt, noodäm er sich het lo zwölf Minute beschimpfe, und er mit Räbbli vollgschtopft woorde n isch, bis er sälber ussgsee het wie n e Räbblisagg, und numme wenn er mindeschtens zwäi goldigi Blagette n am Reveer dräit, alsoo, ob me n em die Orangsche mit eme pointierte «wotsch e n Orangsche, du Schoofseggel» in d Hand druggt, ooder ob er se n äifach soo in d Frässi griegt. 1752 ooder 53 het sich denn luschtigerwyys e Kombinazioon uss bäidem duuregsetzt. Me säit sythäär: «Doo hesch, duu Schoffseggel», und denn griegt dr Züürcher e Zoggeli in d Frässi. Die Variante häisst bii de n Elsässer Hischtogger hüt «Variation Schambbedyss- Dübõõ».

Gaanz anderscht bim Schãã-Bierr uss Hüünige vo de Blöi-Pflüüme-Woggis, wo miir im 1993 ab em Waage n aabe grad biim Goorteesch-Staart uff em Määrblatz gaanz im ghäime verroote het: «Hesch e groossi Schnuure. Bisch Züürcher?» Dää spondaan Ussguss an Originalideet und guetem, altem Basler Humoor het s miir esoo adoo, dass y mitgloffe bii; und mitgschriibe haa, was em Schããn-Bierr alles in Sinn kunnt. Noo n em „hesch e groossi Schnuure. Bisch Züürcher?» het er fünf sekunde spööter gsäit: «Bisch Züürcher? Hesch e groossi Schnuure.» Käini zää Meeter wyter und äin het z ghööre griegt: «Soo du Zürcher mit dr groosse Schnuure», gfolgt vom e düütlige «groosi Schnuure! Kaa numme n e Züürcher syy». Noodäm er im zwäiminutige Stau voor dr Saffre drei Bierli gsoffe het, isch er uffbliet. Mit eme n äggstra bitz glallte «du groossi Zürcher-Schnuure» het er dr Goorteesch in dr Falggnerstroos regiert. Läider het s denn am Baarfi scho wiider vier minute Stau gää, und soo het me noo de näggschte siibe Bierli numme no ghöört: «Schnuure-Züürcher» ooder «Züürcher-Schnuure». Aaber bis döört isch es sauglatt gsii. Diir gseend, ooni Züürcher goot an dr Basler Fasnacht nüt!

__________

Die Aufnahmen sind Teil des Podcasts Brachnacht im Fasland, e fasnächtliche Hörstraich von AUSSER RAND. Dahinter stehen die Klang- und Sprachkünstler Michael Studer & Daniel Buser. Die Spezialepisode wurde extra zur Basler (Nicht)-Fasnacht 2021 aufgenommen. Hier kannst du die ganze Episode hören.